Ekonomik Şiddet

Ekonomik Şiddet Nedir ?
Herhangi bir bireyi küçük düşürmek, cezalandırmak, kontrol altında tutabilmek, üstünlük
kurabilmek ve aşağılamak için maddi güç uygulayarak ve üstünlük kurarak uygulanan şiddet
türüdür. Maddi geliri sömürmek, gelir ve birikime el koymak, para biriktirmesine engel
olmak, borçlandırmak, iş bulmasını engellemek ve mal-mülk konusunda ayrımcı tutumlar
sergilemek gibi eylemler ekonomik şiddet biçimleri arasında yer alır.

Ekonomik Şiddetin Oluşumuna Neden Olan Etkenler
Dünyadaki birçok kadın, ekonomik imkanlara ve fırsatlara erişim konusunda ciddi
problemlerle karşı karşıya kalmaktadır. Dini inançlar, ayrımcılık, gelir dağılımındaki
dengesizlik, kişilik bozukluğu, toplumsal cinsiyet eşitsizliği, toplumsal kalıplar vb. faktörler
ekonomik şiddetin oluşmasına neden olan etkenlerin arasındadır.

Ekonomik Şiddetin Türkiye’deki Durumu
Türkiye’de yaşayan kadınların kendi imkanlarıyla sahip oldukları harcamaları konusunda
%38’i kendisi, %50’si eşleriyle birlikte karar verirken %10’unun ise hiçbir söz hakkı olmadığı
tespit edilmiştir. Buna ek olarak ileri yaşlardaki kadınlar gelirlerini harcama konusunda daha
fazla söz hakkına sahipken 15-19 yaş aralığındaki kadınların %26’sının daha az söz hakkına
sahip olduğu gözlemlenmiştir.
Türkiye’deki kadınlar iş hayatında hem erkeklere göre daha az ücret alırlar hem de iş
alımlarında erkeklere öncelik tanınır. Özellikle ekonomik kriz döneminde kadınların işten
çıkarılma durumları daha fazladır. Ayrıca evlilik döneminde kadınlar, çocuğa bakma gibi
durumlarla karşı karşıya kaldıklarından işi bırakma ihtimalleri daha yüksektir. Buna ek olarak
kadınların yönetimde söz sahibi olma, yöneticilik yapma ve yönetime katılma oranı erkeklere
oranla çok daha düşüktür.
Kentlerde yaşayan kadınların işsizlik oranı erkeklere göre 2 kat daha fazladır. Kadınların
eğitim düzeyi yükseldikçe iş gücüne olan katılımları da artmaktadır ancak katılım oranları
artsa bile erkeklerin özel sektördeki kazançları %68, kamudaki kazançları ise %76 oranla
kadınlara göre daha fazladır. Erkeklerin %54,5’i ücretli çalışırken kadınlar %24,3 oranında
çalışmaktadırlar.

Kadınların Ekonomik Şiddete Maruz Kalma Oranları

  • İlkokul mezunu kadınların %55,3’ü fiziksel, %51,7’si duygusal, %57’si ekonomik ve
    %51,4’ü cinsel şiddetle karşı karşıya kalmaktadır.
  • Ekonomik şiddetle ilgili yapılan bir araştırmada kadınların %50’si parasının elinden
    alınmasını, %39,5’i çalışmasının yasaklanmasını, %39,5’i harçlık vermemeyi ya da
    kısıtlamayı ve %35’i aile geliri konusunda bilgisiz bırakılmayı şiddet olarak belirtmişlerdir.
  • Türkiye’de 15-20 yaş aralığındaki kadınların %39’u gereksiz harcamalar sonucunda eşinin
    kendisini dövme hakkına sahip olduğunu ifade etmişlerdir.
  • Cumhuriyet Üniversitesinin psikiyatri polikliniğine başvuran 16–29 yaş aralığındaki 300
    evli kadınla yapılan araştırmada; kadınların %57’si fiziksel şiddete, %36’sı duygusal şiddete,
    %32’si ekonomik şiddete, % 30,7’si cinsel şiddete ve %29,3’ü sözel şiddete maruz
    kalmaktadır.

    Ekonomik Şiddetin Bireyler Üzerindeki Etkileri
  • 1.Etki= Ekonomik şiddetle karşı karşıya kalan bireyler ciddi bir yoksullukla karşı karşıya
    kalmaktadırlar. Bunun sonucunda da psikolojik sorunlarla karşı karşıya kalmaktadırlar.
    Yapılan araştırmalara göre özellikle kadınlar, kendi kazandıkları parayı eşlerine
    vermediklerinde çeşitli şiddet türleriyle karşı karşıya kalmaktadırlar. Buna ek olarak
    ekonomik şiddet; bireylerin kendi kendine yetebilmelerine, sosyalleşmelerine, kendi
    ayaklarının üzerinde durabilmelerine, bazı temel haklarını kullanmalarına ve kişisel
    ihtiyaçlarını karşılamalarına engel olur.
  • 2.Etki= Ekonomik şiddet sonucunda kadınlar; iş bulamamaları, finansal bir desteğe sahip
    olamamaları ve ekonomik baskılar sonucunda ortaya çıkan sosyal yetersizlik gibi sorunlarla
    karşılaşmaktadırlar. Bu yüzden kadınlar ve kızlar, daha yaşlı erkekler tarafından bedenleri
    ticari amaçlı kullanılarak cinsel şiddet riskleriyle ve çeşitli cinsel hastalıklarla karşı karşıya
    kalmaktadırlar.
  • 3.Etki= Ekonomik şiddet sadece bireyleri değil, aynı zamanda ülkeleri etkileyerek o ülkenin
    üretim ve iş gücünü azaltmış olur. Çünkü bireylerin –özellikle kadınların- örgün eğitim
    almalarına fırsat verilmemesiyle ve gelişimlerine engel olunmasıyla erken yaşta evlilikler
    ortaya çıkar ve çiftçi, seyyar satıcı, çıraklık gibi vasıf seviyesi az olan mesleklerde artışlar
    meydana gelir.
  • 4.Etki= Ekonomik şiddete uğrayan kişiler; diğer kişilere göre daha fazla depresyon, madde
    kullanımı, intihar girişimi ve şiddete eğilim gibi risklerle 6 kat daha fazla karşı karşıya
    kalmaktadırlar.

    Öneriler
  • Ekonomik şiddetin azaltılmasına yönelik çözüm önerileri şunlardır:
  • Kadına yönelik şiddetin azaltılmasına ve kadının ekonomik olarak güçlendirilmesine yönelik
    programlar oluşturulmalıdır.
  • Kadın ve erkeklerin eğitim seviyeleri yükseltilmelidir.
  • İstihdam konusunda kadın-erkek eşitliği geliştirilmelidir.
  • Ekonomik şiddet mağdurlarının gelişimi ve eğitimi için sosyal destek servisleri
    oluşturulmalıdır.
  • Ekonomik şiddetle ilgili çeşitli ve detaylı araştırmalar yapılıp veri analizi yapılmalıdır.
  • Kadınların istihdam seviyelerini geliştirmek, ekonomik şiddetten korunabilmeleri ve kendi
    işlerini kurmalarını sağlamak için çeşitli kredi imkanı sağlanmalıdır.

    KAYNAKÇA
  • 1) Can Gürkan, Ö., & Coşar, F. (2009). Ekonomik Şiddetin Kadın Yaşamındaki
  • Etkileri.
  • 2) Şiddet Biçimleri – Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı

  • Bu yazı Emircan Dündar tarafından Hayat Sende Derneği adına  hazırlanmış, kontrolü Şeyma Fidan tarafından yapılmıştır.
  • Pozitif toplumsal dönüşüm için bağışlarınızla destek olun. Bağış yapmak için tıklayınız.

Psikolojik Şiddet

Psikolojik Şiddet Nedir?

Şiddet denilince akla ilk gelen fiziksel şiddet olsa da en az onun kadar zarar veren ve çoğunlukla fark
edilmeyen psikolojik şiddet, duygulara yönelik sözlü veya sözsüz eylemlerle uygulanır. Genelde ikili
ilişkilerde gerçekleşen psikolojik şiddette amaç karşı taraf üzerinde güç sahibi olmak, karşı tarafı
kontrol altına almaktır. Böylece psikolojik şiddette bulunan kişi karşı tarafın benlik saygısının
zedelenmesine sebep olur.
Kişiyi aşağılamak, küçümsemek, ağır bir şekilde eleştirmek, toplumdan soyutlamak, yalan söylemek,
kendi istediğinin olması için tehdit etmek ve kişinin duygularını yok sayıp kendi istediğinde iletişime
geçmek psikolojik şiddete örnek olarak verilebilir.

Belirtileri
Psikolojik şiddete maruz kalan kişinin durumu fark etmesi genellikle kolay olmaz. Çünkü insanlar bu
şiddet türüne genelde en yakınları tarafından maruz bırakılırlar. Şiddete maruz kalan kişi kendini
sorgular, karşı tarafın haklı olduğunu düşünür ve kendine suçlayıcı bir tavırla yaklaşır. Kişi kendinin
fazla duygusal olduğunu, karşı tarafın ondan daha üstün olduğunu ve tüm bunları onun iyiliği için
yaptığını düşünebilir. Yaşadığı olayları yanlış algılayıp yorumladığı için maruz kaldığı psikolojik şiddeti
normalleştirebilir.
Psikolojik şiddete maruz kalan kişilerde özgüven eksikliği, korku, huzursuzluk, yalnızlık hissi ve aşırı
gerginlik gibi durumlar görülür. Bu kişilerde yorgunluk, uykusuzluk, aşırı yeme veya iştahsızlık gibi
belirtiler de görülür. Arkadaş ilişkilerinde ve meslek hayatında bozulmalar yaşanabilir. Psikolojik
şiddet bazı durumlarda fiziksel şiddetten bile daha çok zarar verebilir. Şiddetin uzun süre devam
etmesi halinde kişinin benlik saygısı zedelendiği için depresyon, anksiyete, travma sonrası stres
bozukluğu ve madde bağımlılıkları ortaya çıkabilir.

Türleri
Yalnızlaştırma
: Bu psikolojik şiddet türünde mağdurun çevresindeki en yakın insanlardan uzak
durması sağlanmaya çalışılır. Bu davranışla mağdurun tamamen şiddeti uygulayan kişiye ait olması
amaçlanır. Böylece kişi gitgide yalnızlaşır ve kendisine şiddet uygulayan kişi hariç kimsesi olmadığını
düşünür. Bu durumda olan kişi sürekli sevilmediğini, hor görüldüğünü ve istenmediğini hisseder. 
Gaslighting (Akıl bulandırma): Bu psikolojik şiddet türünde mağdurun sürekli kendini sorgulaması
sağlanır ve mağdur bir süre sonra kendi düşüncelerinin uydurma olduğuna, her şeyi kendi kafasında
kurduğuna ve sürekli paranoyakça düşündüğüne inanır. Böylelikle aslında suçlu karşı taraf olsa bile
mağdurun kendine olan inancı kırılır ve mağdur kendine güvenemez hale gelir. Ayrıca yalan
söylenerek mağdur manipüle edilebilir ve mağdur da karşısındaki kişinin söylediklerine inanır. Bir süre
sonra mağdur tamamen karşı tarafa bağlı hale gelebilir. 
Stashing (Saklamak): Bu psikolojik şiddet türünde ilişkide karşı taraf şiddete maruz kalan kişiyi adeta
yasak bir ilişki yaşıyormuş gibi saklar. Kişiyle toplum içinde görülmekten kaçınır ve kimsenin onları
göremeyeceği yerlerde buluşmaya çalışır. 
Ghosting (Yok Olmak): Psikolojik şiddetin bu türünü uygulayan kişi hiçbir sorun yokken aniden ve
sebepsiz bir şekilde ortadan kaybolur. Şiddete maruz kalan kişi karşısındakine ulaşamaz, mesajlarına
cevap alamaz. Böylece kişi zamanla kendini boşlukta hissetmeye başlar. 

Zombieing (Aniden Ortaya Çıkmak): Bu psikolojik şiddet türünde kişinin hayatında olup daha sonra
ortadan kaybolan birisi belirli bir zaman sonra aniden onun hayatına yeniden girmeye çalışır. Bu kişi
daha öncesinde ilişkiyi keserken hiçbir açıklama yapmamış olmasına rağmen karşıdaki kişinin hayatına
tekrardan girmekte bir problem görmez. Ancak bu durum mağdurun bütün hayat düzenini alt üst
eder. Eğer mağdurun daha öncesinde yaşadığı ve çözdüğü sorunlar varsa bu durumda o sorunları
yeniden yaşamaya başlar.
Breadcrumbing (Yemleme): Bu durumda şiddet uygulayan kişi mağdurla bir süre boyunca çok iyi
şekilde vakit geçirir. Ardından bir süre sonra karşıdakiyle ilişkisini bir anda keser. Bir süre sonra
karşıdakiyle yeniden iletişime geçer ve hiçbir şey olmamış gibi davranır. Bu durum mağdurun
kendisini kullanılmış hissetmesine neden olur. 
 Cushioning (Tamponlamak): Bu durumda şiddeti uygulayan kişi evlidir veya başka bir ilişki
içerisindedir. Fakat mağdura ilişkisinden memnun olmadığını ve onu sonlandırmak istediğini söyler.
Fakat sürekli çeşitli bahaneler öne sürerek sözlerini yerine getirmez. Bu durum hem mağduru hem de
şiddeti uygulayan kişinin hayatındaki insanı çok kötü etkiler. Mağdur sürekli oyalanır ve en sonunda
yalnız bırakılır.
Mansplaining: Mansplaining uygulanan kişi, karşıdaki tarafından sürekli küçük görülür. Mağdur
sürekli eleştirilirken şiddeti uygulayan kişi kendini över. Böylece mağdur kendini eksik ve yetersiz
hissetmeye başlar.
Aşırı Kıskançlık: Kıskançlık belli düzeyde olduğu sürece ilişkilerde normal karşılanabilir. Ancak eğer
kıskançlık karşı tarafın hayat kalitesini düşürüp onu kısıtlamaya başladıysa durum artık psikolojik
şiddete döner. Bu duruma maruz kalan kişi sürekli takip edilir, kimlerle görüştüğü sorgulanır ve sosyal
hayatına devam edemez. Bu durumda olan kişi bu durumun normal olduğunu ve sevildiğini
düşünebilir. Ancak bu durum kesinlikle normal değildir ve bu bir psikolojik şiddettir. 
Mobbing: Mobbing iş yerinde uygulanan psikolojik bir şiddettir. Amaç kişinin iş hayatında rahatsız
olup baskı altında hissetmesini sağlamaktır. Bu durum iş hayatında sıkça rastlanmaktadır. Mobbinge
uğrayan kişinin iş ortamında sürekli sözü kesilebilir ve görevlerini yapmasının önüne engeller
koyulabilir. Kişi sürekli eleştiriye ve suçlanmaya maruz kalır. Hatta bazen yüksek rütbeli kişiler
pozisyonlarını kullanıp kişiyi taciz dahi edebilirler.

Psikolojik Şiddetle Başa Çıkmanın Yolları
 Bu durumun normal olmadığı ve psikolojik şiddetin varlığı kabullenilmeli.
 Psikolojik şiddet uygulayan kişi ne yaptığının farkında değilse ona durum anlatılmalı.
 Psikolojik şiddet uygulayan kişi ne yaptığının farkındaysa ve bunda bir sorun görmüyorsa
onunla iletişim kesilmeli.
 Kişi kendine karşı olan tutumlarını, davranışlarını ve özsaygısını geliştirmeli.
 Hayır demeyi öğrenmeli.
 Sınırlarını belirlemeli ve korumalı.
 Kişi, psikolojik şiddet ile nasıl başa çıkabileceğini veya olumsuz etkilerden nasıl en hafif
şekilde etkileneceğini doğru şekilde öğrenmek için bir uzman desteği almalı.
   

Kaynakça
Psikolojik Şiddet Nedir? Nasıl Başa Çıkılır? | Jetklinik.com
Psikolojik Şiddet Nedir? – Klinik Sitesi
Psikolojik Şiddet Nedir? Psikolojik Şiddetle Nasıl Başa Çıkılır? (psikologofisi.com)
Psikolojik Şiddet Nedir? Psikolojik Şiddetle Nasıl Başa Çıkılır? | Psikolog Merkezi
Psikolojik Şiddet Nedir? 2022 – Çevrimiçi Terapi (cevrimiciterapi.com)
Psikolojik/Duygusal Şiddet Nedir? Türleri Nelerdir? | Hiwell (hiwellapp.com)

Bu yazı Munise Tanrıklu tarafından Hayat Sende Derneği adına  hazırlanmış, kontrolü Seray Dicle Günay Ekinci tarafından yapılmıştır.

Pozitif toplumsal dönüşüm için bağışlarınızla destek olun. Bağış yapmak için tıklayınız.