Ekonomik Şiddet Nedir ?
Herhangi bir bireyi küçük düşürmek, cezalandırmak, kontrol altında tutabilmek, üstünlük
kurabilmek ve aşağılamak için maddi güç uygulayarak ve üstünlük kurarak uygulanan şiddet
türüdür. Maddi geliri sömürmek, gelir ve birikime el koymak, para biriktirmesine engel
olmak, borçlandırmak, iş bulmasını engellemek ve mal-mülk konusunda ayrımcı tutumlar
sergilemek gibi eylemler ekonomik şiddet biçimleri arasında yer alır.
Ekonomik Şiddetin Oluşumuna Neden Olan Etkenler
Dünyadaki birçok kadın, ekonomik imkanlara ve fırsatlara erişim konusunda ciddi
problemlerle karşı karşıya kalmaktadır. Dini inançlar, ayrımcılık, gelir dağılımındaki
dengesizlik, kişilik bozukluğu, toplumsal cinsiyet eşitsizliği, toplumsal kalıplar vb. faktörler
ekonomik şiddetin oluşmasına neden olan etkenlerin arasındadır.
Ekonomik Şiddetin Türkiye’deki Durumu
Türkiye’de yaşayan kadınların kendi imkanlarıyla sahip oldukları harcamaları konusunda
%38’i kendisi, %50’si eşleriyle birlikte karar verirken %10’unun ise hiçbir söz hakkı olmadığı
tespit edilmiştir. Buna ek olarak ileri yaşlardaki kadınlar gelirlerini harcama konusunda daha
fazla söz hakkına sahipken 15-19 yaş aralığındaki kadınların %26’sının daha az söz hakkına
sahip olduğu gözlemlenmiştir.
Türkiye’deki kadınlar iş hayatında hem erkeklere göre daha az ücret alırlar hem de iş
alımlarında erkeklere öncelik tanınır. Özellikle ekonomik kriz döneminde kadınların işten
çıkarılma durumları daha fazladır. Ayrıca evlilik döneminde kadınlar, çocuğa bakma gibi
durumlarla karşı karşıya kaldıklarından işi bırakma ihtimalleri daha yüksektir. Buna ek olarak
kadınların yönetimde söz sahibi olma, yöneticilik yapma ve yönetime katılma oranı erkeklere
oranla çok daha düşüktür.
Kentlerde yaşayan kadınların işsizlik oranı erkeklere göre 2 kat daha fazladır. Kadınların
eğitim düzeyi yükseldikçe iş gücüne olan katılımları da artmaktadır ancak katılım oranları
artsa bile erkeklerin özel sektördeki kazançları %68, kamudaki kazançları ise %76 oranla
kadınlara göre daha fazladır. Erkeklerin %54,5’i ücretli çalışırken kadınlar %24,3 oranında
çalışmaktadırlar.
Kadınların Ekonomik Şiddete Maruz Kalma Oranları
- İlkokul mezunu kadınların %55,3’ü fiziksel, %51,7’si duygusal, %57’si ekonomik ve
%51,4’ü cinsel şiddetle karşı karşıya kalmaktadır. - Ekonomik şiddetle ilgili yapılan bir araştırmada kadınların %50’si parasının elinden
alınmasını, %39,5’i çalışmasının yasaklanmasını, %39,5’i harçlık vermemeyi ya da
kısıtlamayı ve %35’i aile geliri konusunda bilgisiz bırakılmayı şiddet olarak belirtmişlerdir. - Türkiye’de 15-20 yaş aralığındaki kadınların %39’u gereksiz harcamalar sonucunda eşinin
kendisini dövme hakkına sahip olduğunu ifade etmişlerdir. - Cumhuriyet Üniversitesinin psikiyatri polikliniğine başvuran 16–29 yaş aralığındaki 300
evli kadınla yapılan araştırmada; kadınların %57’si fiziksel şiddete, %36’sı duygusal şiddete,
%32’si ekonomik şiddete, % 30,7’si cinsel şiddete ve %29,3’ü sözel şiddete maruz
kalmaktadır.
Ekonomik Şiddetin Bireyler Üzerindeki Etkileri - 1.Etki= Ekonomik şiddetle karşı karşıya kalan bireyler ciddi bir yoksullukla karşı karşıya
kalmaktadırlar. Bunun sonucunda da psikolojik sorunlarla karşı karşıya kalmaktadırlar.
Yapılan araştırmalara göre özellikle kadınlar, kendi kazandıkları parayı eşlerine
vermediklerinde çeşitli şiddet türleriyle karşı karşıya kalmaktadırlar. Buna ek olarak
ekonomik şiddet; bireylerin kendi kendine yetebilmelerine, sosyalleşmelerine, kendi
ayaklarının üzerinde durabilmelerine, bazı temel haklarını kullanmalarına ve kişisel
ihtiyaçlarını karşılamalarına engel olur. - 2.Etki= Ekonomik şiddet sonucunda kadınlar; iş bulamamaları, finansal bir desteğe sahip
olamamaları ve ekonomik baskılar sonucunda ortaya çıkan sosyal yetersizlik gibi sorunlarla
karşılaşmaktadırlar. Bu yüzden kadınlar ve kızlar, daha yaşlı erkekler tarafından bedenleri
ticari amaçlı kullanılarak cinsel şiddet riskleriyle ve çeşitli cinsel hastalıklarla karşı karşıya
kalmaktadırlar. - 3.Etki= Ekonomik şiddet sadece bireyleri değil, aynı zamanda ülkeleri etkileyerek o ülkenin
üretim ve iş gücünü azaltmış olur. Çünkü bireylerin –özellikle kadınların- örgün eğitim
almalarına fırsat verilmemesiyle ve gelişimlerine engel olunmasıyla erken yaşta evlilikler
ortaya çıkar ve çiftçi, seyyar satıcı, çıraklık gibi vasıf seviyesi az olan mesleklerde artışlar
meydana gelir. - 4.Etki= Ekonomik şiddete uğrayan kişiler; diğer kişilere göre daha fazla depresyon, madde
kullanımı, intihar girişimi ve şiddete eğilim gibi risklerle 6 kat daha fazla karşı karşıya
kalmaktadırlar.
Öneriler - Ekonomik şiddetin azaltılmasına yönelik çözüm önerileri şunlardır:
- Kadına yönelik şiddetin azaltılmasına ve kadının ekonomik olarak güçlendirilmesine yönelik
programlar oluşturulmalıdır. - Kadın ve erkeklerin eğitim seviyeleri yükseltilmelidir.
- İstihdam konusunda kadın-erkek eşitliği geliştirilmelidir.
- Ekonomik şiddet mağdurlarının gelişimi ve eğitimi için sosyal destek servisleri
oluşturulmalıdır. - Ekonomik şiddetle ilgili çeşitli ve detaylı araştırmalar yapılıp veri analizi yapılmalıdır.
- Kadınların istihdam seviyelerini geliştirmek, ekonomik şiddetten korunabilmeleri ve kendi
işlerini kurmalarını sağlamak için çeşitli kredi imkanı sağlanmalıdır.
KAYNAKÇA
- 1) Can Gürkan, Ö., & Coşar, F. (2009). Ekonomik Şiddetin Kadın Yaşamındaki
- Etkileri.
- 2) Şiddet Biçimleri – Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı
- Bu yazı Emircan Dündar tarafından Hayat Sende Derneği adına hazırlanmış, kontrolü Şeyma Fidan tarafından yapılmıştır.
- Pozitif toplumsal dönüşüm için bağışlarınızla destek olun. Bağış yapmak için tıklayınız.
