Kurum Bakımında Yetişen Çocuklarda Bağlanma ve Kurumlarda Gönüllülük: Çocukların İhtiyaçları ve Sürekli Değişen İlişkiler

Bağlanma; çocuk ve çocuğa bakım veren kişi arasında oluşan, çocuğun kendisine bakım veren
kişiyle ilişki kurması, bakım veren kişiye ihtiyaç duyması, onu araması ve ona yönelik
yakınlık arayışı gibi davranışlarda bulunması ile kendini gösteren, sürekliliği olup yaşam
boyu devam eden duygusal, özel ve uzun süreli, samimi bir bağın oluşum sürecidir.
Bebeğin, doğduktan sonra çevresiyle kurmaya başladığı bu bağ, hayatının diğer dönemlerinde
kuracağı ilişkilerin temelini oluşturmada doğrudan etkili olmaktadır. Erken dönemde yaşanan
travma, ayrılık, sevdiklerini kaybetme veya yakın ilişki temelli diğer sorunlar ileriki dönemde
yaşanan kaygı bozukluğu, depresyon, öfke kontrol problemi, duygusal kopukluk, kendini ve
duygularını kontrol etme kapasitesi ile yakından ilişkilidir.
Kısaca bağlanma, insanların duygusal olarak birbirine bağlanma yeteneği ve ihtiyacıdır.
Türkiye’de koruma altındaki çocukların hayata hazırladığı kurum çeşitleri; çocuk evleri,
çocuk evleri sitesi ve ihtisaslaştırılmış çocuk evleri sitesidir. Bu bakım modellerinden birinde
yetişen çocuklar, genellikle aile bağlarından yoksun olarak büyümekte ve bu durum onların
bağlanma ihtiyaçlarını büyük oranda etkilemektedir. Kurum bakımında yetişen çocuklar için
sağlıklı bağlanma ilişkileri, güvenli ve destekleyici bir bağlanma örüntüsünde büyümeleri ile
sağlanabilir. Yetişkinlerin, çocuklarla bağ kurması ve onlara güven duygusu aşılaması,
çocukların duygusal ihtiyaçlarını karşılaması için önemlidir. Çocuklar, bağlandıkları
yetişkinler aracılığıyla sevgi, anlayış, empati gibi temel duygusal ihtiyaçlarını karşılayabilir.
Bu bağlantılar, çocukların duygusal sağlamlıklarını artırabilir, kendilerini daha iyi
tanımalarını sağlayabilir ve ilişkilerde daha sağlıklı davranışlar geliştirmelerine yardımcı
olabilir. Kurumlarda gönüllülük faaliyetleri çocukların yaşamlarında olumlu etkiler
oluşturabilirken bilinçli ve nitelikli planlanmayan gönüllülük çalışmaları çocukların bağlanma
süreçlerinde olumsuz etkiler oluşturur.
Gönüllülük, insanların başkalarına yardım etme amacıyla kendi istekleri doğrultusunda çıkar
beklemeksizin zamanlarını ve enerjilerini harcamalarıdır. Kurum temelli bakım modellerinde
yapılan gönüllülük, çocukların günlük yaşamlarını iyileştirmek ve ilham vermek için gönüllü
kişilerin katkılarını içerir. Gönüllülük faaliyetleri, çocukların günlük yaşamlarına farklı
deneyimler ve etkileşimler getirir. Ancak gönüllünün çocuğun düzenini bozmaya yönelik
davranışları, sadece vicdanını rahatlatmak için günübirlik ziyaretler yapması, acıma
duygusuyla çocuğa yaklaşması, çocukla çalışmaya ilişkin bilgi ve becerisinin yeterli
olmaması durumlarında kurumlarda gönüllülük çocuğa yarardan çok zarar vermektedir . Bu
durumlar çocukların güven duygusunu zedeleyebilir; koruma altındaki çocukları güçlü bağlar
kurma konusunda çekingen, özgüvensiz hale getirebilir. Sürekli değişen gönüllülerle bağ
kurma deneyimi, çocukların duygusal açıdan güvende hissetmelerini zorlaştırır ve gelecekteki
yaşamlarında ilişki kurma yeteneklerini büyük oranda etkileyebilir.
Kurum bakımında yetişen çocuklar benzer şekilde bakıcı personeller ile bağlanma
ilişkilerinde de zorluklarla karşılaşılaşabilir. Biyolojik ailelerinden ayrılma sürecinde
çocukların kayıp ve yalnızlık duyguları yaşama ihtimali yüksektir. Biyolojik ailesinden
ayrılırken deneyimlenen bu duygular bakım personellerinin sık değişmesiyle tekrar tekrar
yaşanabilir. Bu da çocukların güvende hissetmelerini ve sağlıklı bir bağlanma geliştirmelerini
zorlaştırabilir. Bu sorunlar çocukların kendilerini terk edilmiş hissetmesine, hayal kırıklığı ve
reddedilme duyguları ile ortaya çıkan psikolojik sorunlara ve düşük özgüven geliştirmelerine
neden olabilir.

Kurum temelli bakım modellerinde çocuklarla çalışan profesyonellerin ve gönüllülerin,
çocukların duygusal ihtiyaçlarını anlamaları ve karşılamaları önemlidir. Çocuklarla, güvenli
bağlanma ilişkileri kurabilmeleri için zaman, ilgi ve güvenilirlik sağlanmalıdır. Bakıcılar ve
gönüllüler, çocuklarla etkileşime girebilmeli, onları dinlemeli ve duygusal ihtiyaçlarını
önemseyerek zamana yayılmış bir gönüllülük süreci ile yanlarında olmalıdır. Bu nedenle,
gönüllülük programları düzenleyen kuruluşlar, süreklilik sağlamaya ve çocuklarla uzun vadeli
bir perspektif benimseyerek sağlıklı bağlanma ilişkilerin kurulmasına özen göstermelidir.

Bu yazı Destegül Yavuz tarafından Hayat Sende Derneği adına hazırlanmıştır.

Pozitif sosyal dönüşüm için bağışlarınızla destek olun. Bağış yapmak için tıklayınız.

Çocuk Hakları ve Alternatif Bakım: Save the Children’ın Çocuk Hakları Komitesi’ne Sunumu

1 . GİRİŞ

1.1. Save the Children olarak, BM Çocuk Hakları Komitesi’nin Çocuk Hakları ve Alternatif Bakıma odaklanılması ve çocuklar ile gençlerin bu konulardaki tartışmaların merkezinde olmasına dair verdiği kararı memnuniyetle karşılamaktayız.

1.2. Save the Children platformunun uzun bir süredir alternatif bakım hizmetlerinin zaman zaman gereksiz kullanılması, hizmetlerin kalitesinin yetersiz olması ve bu hizmetlerin doğası sebebiyle beraberinde getirdiği, belgelerle kanıtlanmış istismar ve şiddet risklerinden ötürü endişeleri bulunmaktaydı. COVID-19, halk sağlığına ilişkin bir acil durum olmakla beraber, aynı zamanda bakım hizmeti krizi olarak da bu endişeleri daha da göstermiştir. l Salgına yönelik bazı hükümetler yeterli planlama veya takip yapmadan çocuk bakım kurumlarını ve yatılı okulları hızla kapatmış, diğer bazı hükümetler bu tesisleri kilit altına almış, erişimi kısıtlamış ve personel hareketini sınırlandırmıştır. Bununla beraber, çok az COVID-19 müdahale planında refakatsiz ve ailelerinden ayrı düşmüş çocuklar ve bakıcı ailelerinin hastalık durumları veya izolasyonları dolayısıyla alınacak eylemlerle ilgili hususlar içermiştir.

1.3. Bu sunum, Save the Children’ın 117 ülkede hem insani yardım hem de kalkınma konularında çocuklarla birlikte, onlar için çalışma deneyimlerinden yararlanmaktadır. HIV/AIDS salgını, Doğu Avrupa’da 1989 sonrası yaşanan kurumsallaşma krizi ve Ruanda Soykırımı gibi acil değişim ihtiyacının gerekliliği vurgulayan bir dizi olayın ardından gerekli bakım hizmetinden yoksun çocukları desteklemek için çalışmaya başladık. Misyonumuzun merkezinde çocuk hakları yer aldığından, odak noktamız her zaman çocukların kendi aileleri içinde veya bunun mümkün olmadığı durumlarda da toplumdaki aile temelli alternatif bakım hizmetlerinde güvende olmalarını ve korunmalarını sağlamak olmuştur.

2. Alternatif bakım ihtiyacının önlenmesi

2.1. Birçok durumda alternatif bakım hizmetinden yararlanmak ya gerekli değil ya da çocuk için uygun değildir. Çocukların ailelerinden ayrılmalarının önlenmesini anlayabilmek için yoksulluk, şiddet ve ayrımcılık gibi ailelerin çocuklarından ayrılmasına yol açan temel nedenlerin anlaşılması ve bu nedenleri ele alan programların tasarlanması gerekir.

2.2. COVID-19 müdahalemizin bir parçası olarak, Kamboçya’da yoksul ailelere nakit ve hediye kartı yardımı sağlamak için USAID’den ek fon kullandık. Temel değerlendirme raporumuzdan elde edilen ilk bulgulara göre, bu yardımların başlamasından bu yana çocuk ve ailelerin ayrılıklarının azaldığına işaret ediyor.

2.3. Evdeki şiddeti ve alternatif bakım ihtiyacını azaltmak için bakıcı ebeveynlere yönelik kapsamlı bir eğitim programı uyguluyoruz. Bu programın amacı yalnızca şiddet içeren disiplin biçimlerini azaltmak değil, aynı zamanda bakıcı ebeveynlerin çocuklarıyla daha iyi ve daha saygılı ilişkiler kurmalarını ve çocuklarını hak sahibi olarak anlamalarını sağlamaktır.

2.4. Engelli çocukların orantısız olarak yatılı bakıma yerleştirildiği ve genellikle daha uzun süre bakımda kaldığı göz önüne alındığında, engelli çocukların ailelerini desteklemek, terk edilmeye neden olan damgalama ve ayrımcılıkla mücadele etmek için çok daha fazla şey yapılmalıdır.

2.5. Kamboçya’da Öncelik Aile Bakımının Olmalı | HAREKETE GEÇ hareketinin birçok ortağı engelli çocuklara destek olmaktadır. Örneğin çocuklar aileleriyle beraber olması amaçlanan bir proje olan ABLE, engelli çocuklar için aile bağlarının kuvvetlendirilmesini desteklemenin yanı sıra engelli çocuklara bakacak koruyucu bakıcıları işe almakta ve eğitmektedir. Angkor Çocuk Hastanesi’ndeki bir diğer projede ise hastanelerde çocukların terk edilmesini önlemek için çalışılmaktadır. [1]

2.6. Save the Children’ın engelli çocukları destekleyen Doğu Avrupa Programı’ndan öğrenilen en iyi pratiklerin de gösterdiği gibi, ailelerin parçalanmasının önlenmesi ve güçlendirilmesi entegre bir yaklaşım içermelidir. Ücretsiz erken teşhis hizmetleri, bireysel rehabilitasyon, rehberlik ve ailelere kendi topluluklarında destek hizmetleri sağlanmalıdır. Yapılan bu uygulamalardaki müdahaleler çocuk merkezliydi ve her bir çocuğa özel olarak tasarlanmıştı. Bakıcılara verilen danışmanlık hizmetinin yanı sıra kendi kendine yardım gruplarına katılma fırsatları sunulmuş, bu da genellikle ihtiyaç duydukları destek konusunda savunma yapmalarına yol açmıştır.[2]

2.7. Hiçbir çocuk bakım hizmetinden, destekleyici hizmetlerden, tedavi veya eğitim alma hakkından, aile bağlarından, geleneklerinden, kültüründen veya dininden vazgeçmek zorunda kalmamalıdır. Hizmetler bireysel olarak tasarlanmalı ve içeriği özel olmalıdır. Avustralya’da Save the Children, özellikle uzak topluluklardaki Yerli aileler için kültürel olarak uyarlanmış ve onlar için güvenli olan bilumum aile desteği ve koruma hizmetleri sağlamaktadır.

3. Çocukların refahı ve korunmalarına ilişkin sistemlerinin iyileştirilmesi

3.1. Büyük ölçüde ailelerin desteklenmesi, evdeki şiddetin azaltılması ve ailelerin ihtiyaç duydukları hizmetlerin sağlanmasına odaklanılmış olsa da, çocukların bakımına yönelik yapılan yerleştirmeler için gerekli olan karmaşık karar alma süreçlerini desteklemek üzere, çocuklara ve ailelere net bir şekilde rehberlik sağlanan, stabil ve iyi finanse edilmiş çocuk koruma sistemlerine de ihtiyaç duyulmaktadır. Çocukların ailelerinden ayrılmalarını etkili bir şekilde önlemek ve çocukların karşılaştığı belirli sorunlarla müdahale etmek için, çocukları ve aileleri dinleyecek, destek sağlayacak ve en uygun hizmetlerle buluşturacak yetkin, eğitimli ve sosyal ilişkileri kuvvetli çalışanlar yetiştirilmelidir. Bizler, iyileştirilmiş ve kaliteli koruma hizmetlerini desteklemek adına vaka yönetimi yaklaşımımızı sistematik hale getirdik. İnsani yardım müdahalelerimizle, bireysel vaka yönetimi için bir veri yönetim sistemi olarak CPIMS+ kullanımını teşvik ediyor ve ulusal eğilimleri tespit etmek için hükümetleri destekliyoruz. Ayrıca, Endonezya ve Hindistan dâhil olmak üzere hükümetlerle birlikte çalışarak kamu sosyal hizmet uzmanlarının akreditasyonunu ve yetkinliklerini geliştiriyoruz.

4. Çocuklara refah sağlama sistemlerinin dönüştürülmesi

4.1. Save the Children, çocuklara refah sağlama hizmetlerini yatılı bakıma dayalı bir türden, aile temelli bakıma öncelik veren bir türe dönüştürmek için hükümetlerle birlikte uzun bir çalışma geçmişine sahiptir. En uzun soluklu programlarımızdan biri, Açe’deki tsunaminin ardından Endonezya Sosyal İşler Bakanlığı ile başlattığımız ortaklıktır. Endonezya’da çocukların öncülüğünde yürütülen yatılı bakım araştırmamız ile, Toplum Bakanlığı’nı çocuk bakım kurumlarına verdiği desteği gözden geçirmeye ve Ulusal Bakım Standartları taslağı hazırlamaya teşvik etmede etkili olduk. 5

4.2. Kolektif etki yaratmayı amaçlayan bir proje olan Çocukların Ailelere İhtiyacı Var I HAREKETE GEÇ projesi, Kamboçya’da yatılı bakımdaki çocukların sayısını azaltmak ve bakım kalitesini artırmak amacıyla kurulmuştur. 2015 yılından itibaren Kamboçya Kraliyet Hükümeti tarafından oluşturulan bir komisyon tarafından koordine edilen ve sistemin güçlendirilmesi, sosyal ilişkileri kuvvetli çalışanların yetiştirilmesi, ailelerin çocuklarından ayrılmalarının önlenmesi ve kuruluş bakımına dönüştürülmesine odaklanan ve çalışma gruplarıyla ilerlemeyi denetleyen projenin 60’tan fazla üyesi bulunmaktadır. Hükümet, kaliteli alternatif bakım hizmetleri ve çocukların yeniden entegrasyonunu desteklemek üzere yeni çocuk koruma kanunu oluşturmanın ve standart işleyiş prosedürleri hazırlamanın son aşamasındadır.

4.3. Sistemin dönüştürülmesinde önemli bir husus da yatılı bakım için finansmanın nereden geldiğini anlamaktır. Kuruluş bakımına yönelik denizaşırı desteğin ele alınmasına yardımcı olmak için ReThink Yetimhaneleri’nin yardımcı kuruculuğunu yaptık. Yurtdışına gönüllü gönderen ve gönüllü kabul eden Üye Devletler, aile bağlarını güçlendirmeye yönelik toplum temelli girişimlere fon ve gönüllü sağlamak için birlikte çalışmalıdır. 2019 BM Çocuk Hakları Kararı ile; kuruluşlarda gönüllülükle ilgili zararların ele alınması da dâhil olmak üzere, bakım tesislerinde çocukların ticaretinin ve sömürülmesinin önlenmesi için devletlere harekete geçmelerinin tavsiye edilmesini memnuniyetle karşılıyoruz.

5. Çocukların katılımının ve temsiliyetinin artırılması

5.1. Çocuklara ve gençlere danışıldığında, kötü bir alternatif bakım hizmeti almaları ile büyüme ve gelişmelerini destekleyen bir alternatif bakım hizmeti almaları arasındaki farkı açıklayabilirler. Yetişkinler, profesyoneller ve politika üretenler tarafından göz ardı edilebilen ve ölçülmesi zor olan ayrıntı, nüans ve karmaşıklıklara vurgu yapabilirler. Ancak, COVID-19 sırasında Senegal’deki Talibe çocukları ve Senegal’deki engelli çocuklar üzerine yaptığımız araştırmanın da açıkça gösterdiği gibi, bir kriz anında çocukların ve gençlerin görüşleri ve hakları kolayca göz ardı edilebilmektedir.

5.2. Save the Children’ın Batı ve Orta Afrika, Doğu ve Güney Afrika ve Ürdün de dahil olmak üzere akrabalık bakımına ilişkin çocuk liderliğindeki araştırma serisinde, çocukların aldıkları alternatif bakım hizmetlerine ilişkin görüşleri, genellikle bakım hizmeti verenlerinkinden farklıdır- Çocuklar; koruyucu ailelerin düşündüğü gibi çok daha daha genç, daha sağlıklı ve maddi imkânlara sahip kişilere değil, aksine koruyucu ailenin kendilerine duyduğu sevgiye daha fazla odaklanmaktadırlar. Çocukların yaşamak istedikleri dünya için net bir görüşleri var. – Tüm çocukların bakım verenlerinden sevgi ve ilgi gördüğü, her birinin akrabalık bakımından aidiyet hissettiği ve hiçbir çocuğun kendini dışlanmış hissetmediği bir dünya yaşama arzusu..

6. Hareket halindeki çocuklar da dahil olmak üzere refakatsiz ve ailelerinden ayrı düşmüş çocuklara destek olmak 6.1. Save the Children, alternatif bakım standartları da dâhil olmak üzere Çocuk Koruma Konusunda Asgari Standartların revize edilmesini desteklemiştir. Ayrıca aile izleme ve ailelerin çocuklarıyla yeniden birleştirilmesi (FT R) konusunda aktif bir rol oynamaya devam etmektedir. Küresel Sözleşmelerde Çocuk Hakları Girişimi’nin eş başkanlığını yürütüyor ve Küresel Göç Sözleşmesi’ni destekleyerek devletleri, sınır ötesi vaka yönetimini kolaylaştırmak ve göçmenlik statülerine bakılmaksızın çocukların haklarına saygı gösterilmesini sağlamak için uluslararası, bölgesel ve iki taraflı olarak sağlam iş birliği mekanizmalarına yatırım yapmaya çağırıyoruz.

7. Alternatif bakım hizmetlerine yerleştirmelerin kalitesinin artırılması

7.1. Save the Children, çocuğun yüksek yararına uygun olarak, çeşitli alternatif bakım hizmetlerine yerleştirilmelerini desteklemenin yanı sıra, resmi yapılan bu yerleştirilmelerin kalitesini ve süreçlerini iyileştirmek için hükümetleri desteklemektedir (Kamboçya, Endonezya, Liberya, Kenya, Somali, Zambiya). Çocukların yerleştirildikleri ülke ne olursa olsun, tüm çocuklar şiddetten uzak yaşama hakkına sahiptir. Akrabaların bakımı, koruyucu aile bakımı ve yatılı bakım ile ilgili çalışmalarımız bizi aşağıdaki düşüncelere sevk etti.

7.2. Dünya üzerinde akrabalık bakımı en çok kabul edilen ve uygulanan alternatif bakım şeklidir. Akrabaların bakımının uygulanma şekli, artan kentleşme, eğitim maliyetlerinin yükselmesi, HIV/AIDS salgını, afetlerin ve çatışmaların etkisiyle değişmekte ve akrabaların sağladığı bakımı, onlar için daha külfetli hâle getirmekte ve karşılıklı fayda sağlayan bir işlem olmaktan çıkarmaktadır. Akrabalık bakımının resmileştirilmesinin fazlaca iyileştirme ve izleme yükü yaratacak oluşu ve de toplumun geleneksel başa çıkma stratejilerinin çökmesi riski doğacağından ötürü akrabaların bakımının gayri resmi kalması gerektiğine inanıyoruz.

7.3. Akrabaların bakımını iyileştirmek için mevcut toplum yapıları içerisinde çocukların ve koruyucu ailelerin güçlü yönlerini ve dayanıklılıklarını geliştirmek, çocukların akrabaların yanına gayri resmi şekilde yerleştirilmeyi desteklemek ve risk altındaki çocukların tespit edip gerektiğinde resmi sisteme yönlendirmek için daha fazla şey yapılmalıdır. Damgalama ve ayrımcılıkla ilgili konular üzerinde çalışırken, biyolojik ailelerinde yaşayan çocuklarla karşılaştırıldığında akrabalarının bakımı altında yaşayan çocuklara yapılan muamelenin altı çizilmelidir.

7.4. Koruyucu aile bakımı çeşitli şekillerde anlaşılmakta ve uygulanmaktadır ve farklı modellerin çocukların bakımını ve gelişimini nasıl desteklediğini daha iyi anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Koruyucu bakıcıların belirlenmesi, eğitimi ve ödemeleri önemli ölçüde farklılık göstermektedir ve hangi yöntemin en iyi şekilde işe yaradığına yeterince odaklanılmamıştır. Tüm dünyada kompleks gereksinimleri olan çocuklara bakmaya istekli ve bunu yapabilecek koruyucu aile bulmak hâlâ zordur. Devletlerin, çocuklara daha fazla aile temelli bakım seçeneği sunmak için koruyucu bakıcı kadrosunu geliştirme konusunda daha fazla desteğe ve rehberliğe ihtiyacı vardır.

7.5. Yatılı bakım, alternatif bakımın gerekli bir biçimi ya da kurumsallaşma stratejilerinin gerekli bir parçası olarak görülmemelidir. Bununla birlikte, alternatif bakıma muhtaç çocukların her zaman aile temelli bakıma yerleştirilmeleri gerekli olmakla beraber, belirli durumlarda küçük bir grup ortamında kaliteli, geçici ve uzman bir bakım sağlamak gerekli olabilir.

7.6. İnsani yardım müdahalelerinde yatılı bakımın kullanılmasından kaçınmak zordur. Örneğin Suriye ve Irak’ta damgalanma ve karmaşık kültürel dinamikler sebebiyle, aile temelli alternatif bakım seçeneklerinin belirlenmesini neredeyse imkansız hâle gelmektedir. Örneğin, Yunanistan’dan geçiş yapan hareket halindeki çocuklara ve/veya Cox’s Bazaar’da olan tecavüz olayı sonucu bekar annelerden doğan çocukların da geçici yatılı bakıma[3] yerleştirilmeleri gerekmiştir çünkü bu anne ve çocukların akrabaları yanlarında değildir, koruyucu ailelik sistemi iyi kurulmamıştır ve aile temelli yerleştirmelerde çocuklar için potansiyel riskler önemlidir. Nijerya, Nijer ve Senegal’de, COVID-19 sırasında çocuklar sokaklardan zorla uzaklaştırılmış ve hükümetler tarafından geçici bakım merkezlerine taşınmıştır. Buna karşılık Save the Children, geçici bakım merkezlerinin yanı sıra, bu merkezlerde çocuk güvenliğini sağlama ve koruma konularında rehberlik sağlamış ve başka bir seçenek olmadığı sürece yeni yatılı bakım tesislerinin kurulmaması çağrısında bulunmuştur.

7.7. Üye Devletlere yönelik tavsiyelerin içinde yatılı bakım seçeneklerine ilişkin rehberlik yer almıyorsa bu tür kuruluşların yeniden yapılandırılması, kontrol edilmesi, izlenmesi ve nihayetinde kapatılması çok daha zor hale gelir. Bu nedenle, yatılı hizmetlere yapılan yerleştirilmelerin geçici niteliğini iyileştirmeye yönelik rehberliği, daha iyi koruyucu annelik mekanizmalarını ve yatılı bakımı istisna haline getirmeye yönelik sürekli yapılan vurguları memnuniyetle karşılıyoruz.

7.8. BM Kılavuz İlkelerinde atıfta bulunulsa da Save the Children “aile benzeri” bakım teriminin kullanılmasını desteklememektedir. Zira bu terim uygulayıcıların ve politika oluşturucuların kafasını karıştırarak bazı yatılı bakım seçeneklerinin esasen aile temelli olmamalarına rağmen ve tıpkı bir aileye benzetilmeye çalışılıyor olsalar bile, aile temelli olduğunu düşünmelerine neden olabilir.

8. Öneriler

8.1. Çocukların ailelerinden ayrılmalarının önlenmesi ve kurumların aradan kalkmasının ilerletilmesi için önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. Ancak tüm çocukların haklarına saygı duyulduğu, korunduğu ve ihtiyaçlarının yerine getirildiği güvenli bir aile ortamında geliştiği bir dünyayı gerçekleştirmek için daha fazlası yapılmalıdır.

8.2. Save the Children üye devletleri, BM kuruluşlarını ve sivil toplumu aşağıdaki hususları sağlamaya çağırmaktadır:

8.2.1. Toplumsal refahı sağlamaya yönelik hizmet veren, becerikli bir çalışan grubu da dâhil olmak üzere çocukların refahının artırılması ve koruması hizmetlerine yatırım yapılması. Üye devletler, toplumsal refahı sağlamaya yönelik hizmet veren çalışanların yetkinliklerini arttırmak ve toplum yapılarını ulusal çocuk koruma sistemine bağlamak da dâhil olmak üzere çocuk refahının artırılması hizmetlerini iyileştirmek için çalışmalıdır. Güçlü, nitelikli, toplumsal cinsiyete duyarlı ve birçok kaynağa erişimi olan bir çalışan grubu vaka yönetimine destek olabilir, çocuğun yüksek yararına dayalı bakım planları geliştirebilir ve zarar görme riski altındaki çocukları ve aileleri desteklemek için çalışabilir.

8.2.2. Yatılı bakım, en kısa süre için son çare olarak kullanılmaya başlanmalıdır. Yatılı bakım hizmetleri kontrol edilmeli ve bakıma yerleştirilen her çocuk yerleştirilmeden önce bir koruyu annenin değerlendirmesinden geçmelidir. Save the Children, alternatif bakım için ayırılan finansmanın aile temelli bakımın desteklenmesinde kullanılmaya yönelik çabaları memnuniyetle karşılamaktadır.

8.2.3. Çocuklara ve gençlere aldıkları bakım hakkında danışılmalı ve bu konuda izlenecek politikaların bir parçası olmaları teşvik edilmelidir. Alternatif bakım deneyimi olan çocuklara, yerleştirildikleri ailenin seçilmesi konusunun yanı sıra, aldıkları bakımın kalitesine ilişkin tutum ve tedbirlerin şekillendirilmesinde de danışılmalıdır.

8.2.4. İyileştirilmiş veri toplama yöntemi. Çocukların aldıkları bakım hizmetlerinin iyileştirilmesini daha iyi anlamak ve yaş, etnik köken, cinsiyet ve engellilik durumlarına [4]göre ayrımın yapıldığı doğru bir gözlemleme süreci için daha fazla desteğe ihtiyaç vardır. Tüm farklı ortamlardaki çocukların hesaba katılması, hedef kitlenin iyi belirlenmesi ve yapılacak reformlar için eğilimlerin analiz edilmesi için daha fazla çaba gösterilmesi gerekmektedir.

8.2.5.Topluluklar içindeki hizmetlere erişim. Ailelerin çocuklarından gereksiz sebeplerle ayrılmaları önlemek için Üye Devletlerin; kapsayıcı eğitim, rehabilitasyon hizmetleri ve diğer destek biçimleri de dâhil olmak üzere, çocukları ve aileleri kendi toplumları içinde destekleyecek hizmetlere yatırım yapmaları gerekmektedir.

8.2.6. Alternatif bakım hizmetlerine yerleştirme seçeneklerinin iyileştirilmesi.  Üye Devletler; koruyucu aileliğin farklı şartlarda nasıl uygulandığına dair daha fazla araştırma yapmak, öğrenilenleri paylaşmak ve özellikle karmaşık gereksinimleri olan çocukların koruyucu aileliğinin belirlenmesi, eğitim ve onlara verilen desteği iyileştirmek için sivil toplumla ortaklıklardan faydalanabilir.

8.2.7. Çocukları risk altında bırakan damgalayıcı tutumlar ve zararlı inançlarla mücadele etmeye yönelik çalışmalara devam edilmesi.  Engellilik, cinsellik, cinsiyet, etnik köken, göçmenlik ve bakıcının medeni durumuna dayalı damgalama ve ayrımcılık, çocukların bakıma yerleştirilmesinde önemli bir rol oynamaya devam etmektedir.


[1] Daha Kaliteli Bakım Hizmeti Ağı tarafından bakım hizmeti verenlerin eğitim videolarında bu durum belgelenmiştir.

[2] “Evet, Çocuklar Başarabilir Kampanyasını” Kosova’daki bir kampanya çalışması örneğini görmek için inceleyebilirsiniz.

[3] Üç yaşından büyük çocuklar için bir bakıcı eşliğinde olmadıkça, 12 haftadan uzun sürmeyen bir süreç olarak tanımlanır.

[4] Bu duruma koruyucu ailelerinin engeli olma durumu da dâhildir.

Yazının orjinal linkine ulaşmak için tıklayınız.

Bu yazı Mert Akçay tarafından Hayat Sende Derneği adına Türkçeye kazandırılmış, kontrolü Seray Dicle Günay Ekinci tarafından yapılmıştır.

“Children’s Rights and Alternative Care: Save the Children submission to the Committee on the Rights of the Child”  başlıklı rapordan çevrilmiştir.

Pozitif sosyal dönüşüm için bağışlarınızla destek olun. Bağış yapmak için tıklayınız.

Koruyucu Aileler Ve Evlat Edinen Aileler İçin Oyun Terapisi – Filial Oyun Terapisi

“Çocuklar “Kötü bir gün geçirdim, konuşalım mı?” demezler, “Oynayalım mı?” derler.”  LAWRENCE J. COHEN

Yetişkinler yaşadıklarını, duygularını cümlelerle ifade edebilirken çocuklar bunu oyunlarla yaparlar. Oyun, çocuğun kendini anlatabildiği, geliştiği, iç dünyasını yansıttığı bir alandır. Oyun oynamak; çocukların duygusal, sosyal, bilişsel, fiziksel gelişimlerine yardımcı olur. Bazen çocuk yaşadığı yoğun duyguları ifade etmek yerine oyuna başvurur ya da kendini ifade etme becerisi yeterince gelişmediğinde de oyun bunun için işlevsel bir yoldur. Tüm bunları bilinçli olarak yapmayabilir fakat bir çocuğun oynadığı oyundan o çocuğun neler hissettiğini, neler yaşadığını anlayabiliriz. Çocuk, bilinçdışında olup bitenleri kurduğu oyunlarla, seçtiği oyuncaklarla yansıtır.  Yani oyun aslında iyileşmenin de bir parçasıdır. Çünkü çocuk, oyun aracılığıyla ifade edemediği duyguları dışa vuracak ve başa çıkma becerileri geliştirecektir. 

Oyun terapisinde oyunun bu gücünden faydalanılır. Oyunlar ve oyuncaklar kullanılarak çocukla iletişim kurmaya çalışılır ve çocuğun olumsuz davranışlarının değişmesi amaçlanır. Oyun terapisi, çocukların kendilerini cümleler yerine oyunlarla ve oyuncaklarla ifade edebilmelerinin sağlanacağı en uygun terapi yöntemidir. Oyun odasında oyun terapisti ile istedikleri şekilde oynayabilmeleri için kendilerini güvende hissetmeleri sağlanmaya çalışılır. Süreç boyunca çocuklara duygularını, sorunlarını, yaşadıklarını ifade edebilmeleri için farklı türde birçok oyuncak sunulur.

Oyun terapisi 2-12 yaş arası çocuklara uygulanan bir terapi yöntemidir. Bu terapi yöntemi;

  • Aile içi çatışma olan, boşanma ya da ayrılıkla baş etmeye çalışan çocuklar,
  • Duygusal, fiziksel ya da cinsel tacize uğramış çocuklar,
  • Evlat edinilmiş çocuklar,
  • Sevilen birinin ölümü ya da hastalığı ile uğraşan çocuklar,
  • Aile içi şiddet gören çocuklar,
  • Kronik hastalık ile mücadele eden çocuklar,
  • Dikkat eksikliği tanısı almış olan çocuklar,
  • Öfke kontrol bozukluğu olan çocuklar,
  • Özgüven problemleri yaşayan çocuklar
  • Ayrılık anksiyetesi yaşayan çocuklar,
  • Aşırı utangaçlık yaşayan çocuklar,
  • Kaygı bozuklukları ve çocukluk korkuları (yalnız kalma, karanlık, hayvan korkusu) yaşayan çocuklar,
  • Depresyon, davranış bozuklukları, uyku bozuklukları yaşayan çocuklar,
  • Seçici konuşmamazlık yaşayan çocuklar,
  • Düşük benlik saygısı olan çocuklar,
  • Öğrenme güçlüğü ya da diğer okul problemleri yaşayan çocuklar,
  • Kardeş kıskançlığı yaşayan çocuklar,
  • Beslenme sorunları, alt ıslatma sorunları ve tırnak yeme-parmak emme sorunları yaşayan çocuklar,

için fayda sağlayabilir.

Oyun terapisinin 3 türü bulunmaktadır: çocuk merkezli oyun terapisi, deneyimsel oyun terapisi ve filial oyun terapisi. Koruyucu aileler ve evlat edinen aileler için özellikle filial oyun terapisi oldukça yararlı olabilir.

Filial terapi, ailelerin çocuklarının davranışları üzerine eğitildikleri, oyun ve aile terapisinin birleştirildiği çocuk odaklı psikoeğitim içeren oyun terapisi modelidir. Çocukların gelişiminde ebeveynlerin büyük etkisi olduğu için terapiye ebeveynleri dahil etmek süreci daha etkili, kalıcı ve hızlı hale getirir. Bu terapi yönteminde ebeveynlere çeşitli filial terapi teknikleri öğretilir, çocuklarıyla nasıl oynayabilecekleri gösterilir, yeni ebeveynlik becerileri kazandırılır ve ebeveynlerin çocukların psikolojisini anlamaları sağlanır.

Ebeveynlerin çocuklarıyla filial terapi tekniklerine göre oyun oynamaları çocukların,

  • Aileleriyle iletişimlerinin güçlenmesini,
  • Duygularını daha iyi anlamalarını,
  • Sorun çözme becerilerinin gelişmesini,
  • Sorumluluk alabilmelerini,
  • Özgüvenlerinin ve özsaygılarının artmasını sağlar.

Çocuklarını anlayan, onlarla doğru bir şekilde oynayabilen ve zorluklarla etkili bir şekilde baş edebilen ebeveynler sayesinde sorunlar azalır ve ortaya çıkabilecek problemler için önceden önlem alınmış olunur.

Filial terapi; hem gelişimi normal bir şekilde devam eden hem de duygusal, davranışsal veya gelişim güçlüğü olan çocuklar için uygulanabilir. Bir yandan önleyici bir yandan da tedavi edici bir yaklaşımdır. Bu terapi yöntemi çocukların baş etmeye çalıştıkları sorunların azalmasını veya baş etmesi gereken bir sorunu olmayan çocukların yeni beceriler edinmesini sağlar. Ayrıca filial terapiyle birlikte tüm aile üyeleri arasındaki ilişkiler güçlenir. Sonuç olarak, evlat edinen aileler ve koruyucu aileler için çocuğun ve ailenin birbirlerini tanımaları, iletişimlerini güçlendirmeleri için filial oyun terapisi oldukça faydalı olacaktır.

KAYNAKÇA

Ebeveyn-Çocuk İlişkisi Üzerine Odaklanan Bir Oyun Terapisi Yaklaşımı: Filial Terapi, Banu Tortamış Özkaya, 2015, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar

3-10 Yaş Arası Gelişimsel Problemleri Olan Çocuklarda ve Ebeveynlerinde Filial Terapinin Etkisinin İncelenmesi, Gülçin Güler Öztekin ve Arzu Gülbahçe, 2019, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi

Filial Terapi Süreci (oyunterapileri.com)

Oyun Terapisi | Psikolog Merkezi

Bu yazı Munise Tanrıkulu tarafından Hayat Sende Derneği adına Türkçeye kazandırılmıştır.

Pozitif sosyal dönüşüm için bağışlarınızla destek olun. Bağış yapmak için tıklayınız.

Acil Durumlarda Alternatif Bakım Araç Kiti 

Araçlar ve rehberler, acil durumlarda ailelerinden ayrılan veya aileleriyle yaşaması mümkün olmayan çocuklara verilen geçici bakım ve ilgili hizmetlerin planlanmasını ve uygulanmasını kolaylaştırmak için tasarlanmıştır.

Geçici bakımın planlanması ve sunulması, ev dışında bakım ihtiyacının önlenmesiyle başlar. Bu belgedeki araçlar ayrılmanın nasıl önleneceğine, ailelerin çocuklara bakım vermesinin nasıl destekleneceğine ve ayrılmış çocukların yeniden nasıl birleşeceğine dair bir rehber sağlar.

Geçici bakım sadece şu anda kendilerine bakacak kimsesi olmayan veya uygun olmayan bakım düzenlemelerinde bulunan çocuklara odaklanmalıdır. Daha uzun süreli bakım yerleştirmeleri, ailelerinin izi sürülemeyen veya yeniden birleşmenin çocuğun yüksek yararına olmadığı çocuklar için olacaktır. Tüm çocukların ihtiyaçlarını karşılayacak tek bir bakım yerleştirmesi yoktur. Her acil durum kendine özgü koruma riskleri yaratacaktır, farklı toplumların çocuklara nasıl bakılacağına dair kendine özgü normları olacaktır ve her aile ve toplumun farklı düzeylerde gereksinimleri ve kaynakları olacaktır. En önemlisi, her çocuğun bireysel ihtiyaçları, endişeleri ve tercihleri olacaktır. Tüm bu faktörler, bakım ve koruma programlarını planlayan ve uygulayanların, belirli bağlam göz önüne alındığında neyin uygun ve uygulanabilir olduğunu dikkatlice değerlendirmek ve toplum normlarına dayanan ve aynı zamanda asgari düzeyde kalite standartlarını karşılayan yerleştirme seçenekleri geliştirmek sorumluluğunda olduğu anlamına gelir.

Kurum bakımın aksine kaliteli aile temelli bakım biçimlerinin çocuğun refahı ve iyileştirilmiş sonuçlar açısından faydalarını vurgulayan çok sayıda kanıt bulunmaktadır. Bu nedenle, bu kaynakta yer alan araçlar, planlama ve uygulama sürecinin her aşamasında dikkate alınması gereken hususları vurgulamakta ve yaş ihtiyaçları ve koşullarına göre ev dışı bakıma ihtiyaç duyan çocuklar için dikkate alınması gereken potansiyel seçenekler hakkında bilgi sağlamaktadır. Ayrıca aile temelli bakımın geliştirilmesi konusunda da rehberlik sağlar.

Bir kriz anında bu araç setinde önerilen tüm standart ve uygulamaların karşılanmasının mümkün olmadığı veya tavsiye edilmediği zamanlar olabilir. Ancak standartlar ve uygulamaların karşılanamadığı durumlarda, bunlar yine de üzerinde anlaşmaya varılmış evrensel bir ölçüt olarak geçerlidir ve alternatif bakım programlamasında nihai veya arzu edilen hedefleri ifade etmek için kullanılabilir. Bu araç kiti, insani yardım çalışanlarının alternatif bakım müdahalesinin kapsamı veya kalitesindeki boşlukları ve bu boşlukları kapatmak için gereken yatırım veya koşulları vurgulamalarını sağlayacaktır. Acil bir durum iyi kalitede, uygun alternatif bakım sağlamayı zorlaştırsa da, uzun vadeli alternatif bakım programlamasını güçlendirmek için acil veya daha kademeli olarak önemli değişiklikler yapmak için bir fırsat da olabilir.

Acil Durumlarda Alternatif Bakım Araç Kiti Nasıl Kullanılır?

1. Yönlendirici ilkeler: Geçici bakımla ilgili tüm çalışmalar için merkezi öneme sahiptir.

2. Özet rehberlik: Genişletilmiş Kılavuzun geri kalanında yer alan bilgilere genel bir bakış sağlar ve daha ayrıntılı bilgi veya ilgili araçlar için araç setinde hangi bölüme gidileceğini vurgular.

3. Genişletilmiş rehberlik: Üç bölüme ayrılmıştır:

Bir programın yönetilmesi: İkincil ayrılıkları teşvik etmeden ailelere ve bakıcılara nasıl destek sağlanacağı konusunda rehberlik içerir. Ayrıca şu konularda da bilgi sağlar: Bakım müdahalesinin koordine edilmesi; çeşitli aktörlerin ihtiyaç duyduğu politika ve uygulama türleri; personel ve bakıcı sorunları ve belirli bir bağlamda hangi bakım sağlama türlerinin uygun olabileceğinin belirlenmesi.

Bireysel bakımın yönetilmesi: Alternatif bakıma ihtiyacı olan bir çocuğun tespit edilmesinden, çocuğun yüksek yararına olabilecek yerleştirmenin değerlendirilmesine, bakım planlamasına, izlemeye ve gözden geçirmelere kadar her bir çocuğun bakım ve koruma ihtiyaçlarına yanıt verilmesine ilişkin bilgileri içerir. Ayrıca, ailenin bir çocuğa bakma kapasitesinin değerlendirilmesi ve aile birleşiminin nasıl destekleneceği konusunda rehberlik içerir.

Alternatif bakım türleri: Resmi koruyucu bakım programlarının nasıl oluşturulacağı ve akrabalık ve gayri resmi koruyucu bakımdaki, küçük grup evlerindeki ve çocuk reisli (child-headed) hanelerdeki çocukların nasıl destekleneceği hakkında daha ayrıntılı bilgi sağlar.

4. Araçlar: Bu araç seti, iyi kalitede bakımın uygulanmasına yardımcı olacak bir dizi araç içermektedir. Araçların tam listesi İçindekiler bölümünde verilmiştir. Özet rehberlik bölümü, acil durum müdahalesinin farklı aşamalarında öncelikli eylemler için hangi araçlara başvurulacağını vurgular.

Araç seti Kaynaklar listesi ile sona ermektedir. Bu, ek rehberlik için başvurulabilecek temel metinlere genel bir bakış sağlar.

Bu araç setinde yer alan kılavuz, acil durum aşamasının ötesinde, reform ve yeniden inşa sürecine de bakarak topluluk normlarını ve kapasitelerini geliştiren yöntemler önermektedir.

Araç setinin baştan sona okunması beklenmemektedir. Uygulayıcılar hangi bölüme başvuracaklarını belirlemek için İçindekiler sayfasını ve Özet Rehberlik bölümünü kullanabilir veya rehberde açıklanan bir şeyin pratik bir örneği için sadece uygun araca başvurabilirler.

Yazının tamamını indirmek için tıklayınız.

Yazının orjinal linkine ulaşmak için tıklayınız.

Bu yazı Şeyma Fidan tarafından Hayat Sende Derneği adına Türkçeye kazandırılmıştır.

“Alternative Care in Emergencies (ACE) Toolkit 2013”  başlıklı raporun  özet kısımı çevrilmiştir.

Pozitif sosyal dönüşüm için bağışlarınızla destek olun. Bağış yapmak için tıklayınız.

Ukrayna Krizi Sürecinde Çocuk Bakımının Karşılanması– Anahtar Tavsiyeler

  • Ailelerin ayrılmasının nasıl önlenebileceğine ilişkin bilgi yayın. Bilgi çeşitli şekillerde verilmelidir (örneğin, broşür veya poster olarak, resim formatında, toplantılarda sözlü olarak veya duyurular yoluyla veya sosyal medya aracılığıyla).
  • Çatışmalardan etkilenen veya ailelerin barındığı ve tahliye edilemediği bölgelerdeki ailelerin acil ihtiyaçlarını desteklemek için temel ihtiyaçların fiziksel dağıtımını desteklemek üzere sektörler arasında koordinasyon sağlayın. Örneğin, mümkün olan yerlerde, barınma yerleri de dahil olmak üzere eğitim aktörleriyle birlikte çocuklarla eğlence veya eğitim faaliyetleri düzenleyin ve Ruh Sağlığı ve Psikososyal Destek aktörleriyle birlikte psikososyal ve ebeveynlik desteği sağlayın.
  • Çocuklar, ebeveynler, aileler ve topluluklar ihtiyaçlarının yanı sıra kapasiteye de sahiptir ve genellikle krizleri atlatmak için neye ihtiyaç duyduklarını bilirler. Onları çözüm geliştirmeye dahil etmek, çocuklarının yararı için güçlü yönlerini tespit etmenin ve geliştirmenin anahtarıdır. Aileyi güçlendirme girişimlerinin tasarımına, uygulanmasına ve liderliğine onları da dahil edin.
  • Ebeveynlik ve stres yönetimi eğitimi, nakit veya gıda transferleri ve yatılı bakımın riskleri konusunda farkındalık yaratma gibi çok yönlü ve tek bir faktörden ziyade birden fazla faktörü hedef alan programlar ve uygulamalar tasarlayın.
  • Çocukların mümkünse bizzat okula gitmelerini sağlamak, düzenli, yapılandırılmış faaliyetler ile normallik ve amaç duygusunu yeniden tesis etmenin yanı sıra akran desteğini ve öğretmenlerden veya sosyal hizmetler personelinden desteği kolaylaştırarak önemli psikososyal faydalar sağlayabilir. Yüz yüze katılımın mümkün olmadığı durumlarda, çocukları ve aileleri online eğitime erişebilmeleri için destekleyin.
  • Sosyal grupları, eşler arası destek gruplarını, kendi kendine yardım gruplarını veya alternatif iletişim yöntemlerini (sosyal medya ve telefon gibi) destekleyerek veya kurarak bakım verenlerin sosyal ağlarını güçlendirin. Mültecilere veya ülke içinde yerinden edilmiş kişilere ev sahipliği yapan topluluklarda ebeveynlik ağları kurun ve yaşlı bakım verenler için özel faaliyetler de dahil olmak üzere bakım verenler arasında destekleyici bakım ilişkilerini ve sosyal bağlantıları teşvik edin.
  • Kendilerine sığınak arayan kişiler arasında nitelikli psikologlar, eğitimciler ve diğer hizmet sağlayıcılarla iletişim kurun ve bu kişilerin mesleki yetkinliklerinden ve dil becerilerinden yararlanın.
  • Bakım verenlerin kendilerini içinde buldukları stresli ortamın farkında olarak, bu durum için özel olarak tasarlanmış olumlu ebeveyn ipuçlarını paylaşın. Sosyal hizmet uzmanlarını ve bakım verenlerle doğrudan ilgilenen diğer kişileri içerik konusunda eğitin. Sosyal medya platformları aracılığıyla da paylaşın.
  • Ön saflarda çalışanların işleri inanılmaz derecede stresli ve zihinsel olarak yıpratıcıdır. Bu profesyonellerin süpervizörleri, ekiplerinin psikososyal refahına öncelik vermeli ve süpervizyon yaklaşımlarının özellikle ruh sağlığı refahına duyarlı olmasını sağlamalıdır.
  • Çocuk katılımı ve temsiliyeti bir çocuk hakkı ve iyi bir uygulamadır. Çocukları bilgilendirmek, hazırlamak ve hayatlarını etkileyecek kararlara dahil etmek yetişkinlerin sorumluluğundadır. Çocukların yaşlarına uygun bir dille ne olduğunu, neden olduğunu, nereye gittiklerini ve aile üyelerinin bilgilendirilip bilgilendirilmediğini anlamaları önemlidir. İletişim sürekli olmalı ve alternatif bakım yerleştirmesinde yapılan değişiklikleri veya yer değişikliğiyle ilgili kararları içermelidir.
  • Çocuklarla iletişim kurun. Çocukları yaşlarına uygun ve çocuk dostu bir şekilde alternatif bakıma yerleştirilmeye hazırlamak gerekir. Sorularını ve korkularını dinlemeye, tartışmaya ve ele almaya ve yaşlarına uygun bir dille neler olduğunu anlamaları için yeterli bilgi sağlamaya odaklanılmalıdır. En azından çocukların neden alternatif bakıma yerleştirildiklerini, kendilerine kimin bakacağını, ne kadar süreyle bakılacağını ve bakımda başka çocukların olup olmadığını anlamaları gerekir. Biyolojik aileleri hakkında bilgi varsa, bu bilgi çocuğa yaşına uygun bir şekilde verilmelidir.
  • Engelli olanlar da dahil olmak üzere tüm çocukların taşınmaya hazırlanmasını, desteklenmesini ve taşınmalarının sağlanmasını temin edin. Özel planlama ve uygun düzenlemeler gerekebilir ve bu da planlama sürecinin bir parçası olmalıdır. Engelli çocuklar için ihtiyaç duyulan sağlık hizmetleri veya diğer hizmetler ya da kaynaklar yeni yerde ayarlanmalı ve sağlanmalıdır.
  • Taşınacak çocuklarla düzenli olarak ve yaşlarına uygun bir şekilde iletişim kurun. Son derece travmatik bir olayın ortasında olduklarının bilincinde olarak çocukların korkularını hafifletmek için çaba sarf etmek ve gafil avlanmamaları için yeterli bilgi vermek önemlidir.
  • Çocukları tahliye ederken ve yerlerini değiştirirken, tüm kimlik bilgilerinin yanlarında olduğundan emin olmak önemlidir. Bu bilgiler şunları içermelidir:
    • Çocuğun adı, doğum tarihi, ebeveynlerinin/vasisinin ve yatılı bakım personelinin adları ve iletişim bilgileri, herhangi bir fiziksel veya ruhsal sağlık sorunu, kullandığı ilaçlar, alerjileri veya engellilik durumu, dili ve kökeni.
    • Bu bilgiler çocuğa sabitlenmeli (bebeklere, küçük çocuklara ve engelli çocuklara kimlik etiketi veya bileklik takılması gibi) ve su geçirmez olmalıdır (plastik bir torba içinde veya su geçirmez bir etiket veya kart üzerinde olması gibi).
    • Bu bilgiler çocukla birlikte olmalı ve bir kopyası da ebeveynde veya zorunlu yetişkin bakıcıda bulunmalıdır. Eğer değilse, derhal su geçirmez bir kart ve kordon ile belgeleyin ve çocuğa verin.
    • Çocuklara planlanan seyahat rotasının yazılı ayrıntılarını ve varış noktasındaki sorumlu kişilerin iletişim bilgilerini, naklediliyorlarsa yatılı bakım tesisinin adı da dahil olmak üzere sağlayın.
  • Güvenliğin elverdiği en kısa sürede, her bir çocuğun durumu ve ihtiyaçları değerlendirilmelidir. Her çocuğun sağlık durumu, beslenme ihtiyaçları, psikososyal destek ihtiyaçları ve engellilikle ilgili destek ve erişim ihtiyaçlarının hızlı bir değerlendirmesi, bakım uygulamalarını, hizmetlerle bağlantıları ve acil ihtiyaçların önceliklendirilmesini bilgilendirmek için kullanılmalıdır.
  • Yatılı bakımda olan ve acil durum sırasında yatılı bakımdan ayrılan çocuklarla ilgili tüm verileri merkezileştirmek için mümkün olan en kısa sürede entegre bir veri tabanı oluşturulmalıdır.
  • Yerleştirme kararlarının bir parçası olarak kardeşleri bir arada tutmak için her türlü çaba gösterilmelidir. Çatışma veya tahliye sürecinin bir sonucu olarak temas ve iletişimin koptuğu durumlarda, çocuğun istekleri ve yüksek menfaatleri göz önünde bulundurularak, kardeşlerinin ve çocuğun hayatındaki diğer önemli kişilerin nerede olduğunu tespit etmek ve bunlarla yeniden bağlantı kurmak için çocuğa destek sağlanmalıdır.
  • Engelli çocuklar da dâhil olmak üzere, çocukların kurumlara yerleştirilmesini önlemek için tüm çabalar sürdürülmelidir. Acil durum süresince yeni yatılı bakım tesislerinin kurulmasına yönelik kısıtlamalar getirilmeli ve finansman, aile ve toplum temelli alternatiflerin ve hizmetlerin yaygınlaştırılmasına yönlendirilmelidir.
  • Akran destek grupları ve ağları ve ‘bakım verenler için bakım’ programları aracılığıyla koruyucu ailelere yönelik desteği kolaylaştırın. Bu aynı zamanda kaliteli gözetim, mola hizmetleri ve psikososyal refahlarını desteklemek için ruh sağlığı hizmetlerine erişimi de içermelidir.
  • Bakım verenlerin yanında koruyucu bakım altında bulunan çocuklar, sosyal yardım, eğitim ve sağlık dâhil ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere mevcut tüm hizmetlere erişim konusunda desteklenmelidir.
  • Mümkün olduğunda, çocuğun başka bir alternatif yerleştirmeye yerleştirilmesinden önce geniş aile veya diğer akrabalar tespit edilmeli ve dikkate alınmalıdır.
  • Hızlı bir değerlendirme veya başka bir mekanizma yoluyla her çocuğun sağlık, beslenme ve psikososyal ihtiyaçlarını anlayın. Yiyecek ve suya, sağlık hizmetlerine ve diğer ihtiyaçlara erişimi sınırlı olan çocuklar hızlı bir şekilde besin eksiklikleri geliştirebilir veya yetersiz beslenebilir. Hızlı bir değerlendirme sağlık durumlarını, beslenme durumlarını ve psikososyal destek ihtiyaçlarını içermelidir. Tüm çocukların sağlık hizmetlerine bağlanması gerekirken, bu değerlendirme en acil ihtiyaçları olan çocukların önceliklendirilmesi konusunda da bilgi verebilir. Bakım verenler (aile üyeleri, koruyucu aileler ve bakım personeli dahil) sonuçlar hakkında bilgilendirilmeli ve kritik ihtiyaçlara yanıt vermek için bir plan yapmaları konusunda desteklenmelidir.
  • Ailelerinden ayrı düşmüş ve refakatsiz çocukları yeniden birleştirme öncesinde, sırasında ve sonrasında kabul eden ve onlarla çalışan vaka çalışanları, acil durumlarda çocuk koruma vaka yönetimi, travmaya duyarlı bakım konularında eğitimli olmalı ve çocukla, aileyle ve mevcut bakım sağlayıcıyla güvene dayalı ilişkiler kurma becerisine sahip olmalıdır.
  • Tüm gönüllüler eğitilmeli ve denetlenmelidir. Tüm gönüllüler davranış kurallarını imzalamalı ve herhangi bir destek sağlamadan önce koruma konusunda eğitim almalıdır.

Yazının tamamına ulaşmak için tıklayınız.

Yazının orjinal linkine ulaşmak için tıklayınız.

Bu yazı Munise Tanrıkulu tarafından Hayat Sende Derneği adına Türkçeye kazandırılmıştır.

“Responding to Children’s Care in the Context of the Ukraine Crisis”  başlıklı raporun  Key Recommendations kısımları çevrilmiştir.

Pozitif sosyal dönüşüm için bağışlarınızla destek olun. Bağış yapmak için tıklayınız.

Koruyucu Aileliği Ne Kadar Tanıyoruz?

Ülkemizde 6-7 Şubat 2023 tarihlerinde gerçekleşen Kahramanmaraş merkezli 10 ilimizi etkileyen deprem felaketinin ardından refakatsiz kalan ve devlet koruması altına alınan çocukları koruma ve güvenli bir aile ortamında bakım sağlama motivasyonuyla pek çok kişi koruyucu aileliği araştırma sürecine girdi. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının da koruyucu ailelik çağrısı yapmasının üzerine bir hafta içerisinde e-devletten 290.000 koruyucu ailelik başvurusu yapıldı. Belki de bir çok kişi duygusal bir kararla koruyucu aile olmaya karar verdi. Bazı aileler ise halihazırda düşünmekte olduğu ancak emin olamadığı için bir süredir ertelediği koruyucu aile olma fikrini, yaşanan depremden sonra pek çok çocuğun refakatsiz kalmasıyla birlikte tekrar düşünmeye başladı. 

Peki herkes koruyucu aile olabilir mi? Başvuran kişiler çocuklara fayda sağlamayı hedeflerken yalnızca duygularıyla hareket ederek devamını getirmekte güçlük çekebileceği bir adım atıyor olabilir mi? 

Kuşkusuz şu anda çocukların üstün yararı için bilinçli başvuru yapmak, sistemlerde gereksiz yoğunluk oluşturmamak, çocukların uygun ailelerle ivedilikle eşleşmelerinin önünü açmak oldukça önemli. 

Bu yazıda koruyucu ailelik, evlat edinme ve gönüllü ailelik modellerini biraz daha yakından tanıyarak bu üç modelin birbirinden farklarını, koruyucu aileliğin şartlarını ve başvururken nelere dikkat edilmesi gerektiğini inceleyeceğiz. 

Öncelikle koruyucu aileliği tanıyarak başlayalım; 

Çeşitli nedenlerle biyolojik ailesi yanında bakımları bir süre için sağlanamayan çocukların eğitim, bakım ve yetiştirilme sorumluluğunu kısa veya uzun süreli olarak, ücretli veya gönüllü statüde devlet denetiminde paylaşan kişi ya da ailedir. Burada korunma ve bakım altında bulunan çocuğun, karmaşık olan bir dönemini örselenmeden geçirmesini ve normal hayatını devam ettirmesini sağlamak amaçlanmaktadır. 

Koruma altında yetişen çocuk; 5395 sayılı kanun kapsamında, hakkında bakım tedbiri bulunan, bakımı ve korunması devlet denetiminde kurum veya aile temelli bakım modellerinde gerçekleştirilen çocuklardır.  Bakımı biyolojik ailesi tarafından sağlanamayan çocuklar, kısa veya uzun süreli; kurum bakımı ve koruyucu ailelik gibi alternatif bakım türlerinden yararlandırılabilir. 

Koruyucu aile modelinden yararlanan çocukların 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu ve/veya 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu kapsamında haklarında bakım tedbiri ve korunma kararı bulunur. 

Her çocuğun güvenli, sevgi dolu bir aile ortamında büyüme hakkı vardır ve bu hak  temelde BM Çocuk Hakları Sözleşmesi’nde ardından da ülkemizdeki kanunlarla güvence altına alınmıştır. 

Ülkemizde çeşitli sebeplerle devlet koruması altında bulunan yaklaşık 22 bin çocuk bulunmaktadır, 8 bin çocuk koruyucu aile yanında hayata hazırlanırken 14 bin çocuk halen kurum bakımında kalmaktadır. 

Koruyucu ailelik modelleri; Akraba veya yakın çevre koruyucu aile modeli, geçici koruyucu aile modeli, süreli koruyucu aile modeli, uzmanlaşmış koruyucu aile modeli olarak 4’e arılıyor. Türkiye’de akraba veya yakın çevre koruyucu aile bakım modeli de uygulanmakla birlikte yalnızca süreli koruyucu aile modeli altında resmi veriler paylaşılmaktadır. Süreli koruyucu aile modelinde kısa sürede biyolojik ailenin yanına döndürülmesi mümkün olmayan çocukların uzun süreli bakımlarının koruyucu aile yanında sağlanması hedefleniyor. Dolayısıyla bu model bir çocuğa kısa süreliğine bakım vermek gibi bir uygulamayı karşılamıyor. Koruyucu aile statüsü alan kişiler koruyucu ailelik süreci boyunca sürekli olarak çocuğa evlerinde bakım sunuyorlar. 

Peki deprem nedeniyle refakatsiz kalan çocuklar için koruyucu ailelikte uygulamaya konulmuş özel bir program bulunuyor mu? 

Deprem nedeniyle rutin koruyucu ailelik sürecinde ve başvuru şartlarında herhangi bir değişiklik olmadığı gibi, depremde refakatsiz kalan çocuklar için koruyucu aile ve evlat edinme konusunda uygulamaya konulmuş özel bir program bulunmamaktadır. Depremden etkilenen çocuklar tedavilerinin ardından bakanlığın ilgili birimlerine teslim edilerek koruma altına alınmış, ailesi veya bakım sağlayabilecek akrabaları hayatta olanlar ise ailelerinin yanına döndürülmüştür. Deprem felaketi ile birlikte koruyucu aileliğe başvuru yapanların kısa sürede depremden etkilenen bir çocukla eşleştirilmesi söz konusu değildir. Refakatsiz çocuklar hakkında incelemeler tamamladıktan sonra durumu uygun bulunanların halihazırda başvurusu alınmış, inceleme süreçleri tamamlanmış, koruyucu ailelik statüsü almış ailelerin yanlarına yerleştirilmeleri yapılabilir. Kuşkusuz, başvuran ailelerin inceleme süreçlerinden geçmeden çocukla eşleştirilmesi söz konusu olamaz.  

Dolayısıyla yapılan başvurular halihazırda çocuk koruma sistemine dahil olan, kurum bakımında yetişen tüm çocuklar için değerlendirmeye alınacak, rutin koruyucu ailelik başvuru değerlendirme süreci işletilecektir.

Refakatsiz çocukları kısa süreliğine evimde misafir edebilir miyim?

Koruyucu ailelik değerlendirme, onay ve yerleştirme süreçleri 6 ay ile 1 yıl arasında değişmektedir, ancak olağanüstü hallerde bu süre kısalıp uzayabilir. Refakatsiz çocuklar hakkında süreç devam ederken bu zaman diliminde çocuklar kurum bakımında kalmaktadır. Çocukların kısa bir süreliğine evde ağırlanması, geçici misafirlik yapılması gibi bir uygulama söz konusu değildir. 

Kimler koruyucu aile olabilir?

Ülkemizde koruyucu aile olabilmek için Türkiye’de ikamet etme şartı bulunmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olup, sürekli Türkiye’de ikamet eden, biyolojik çocuğu olan veya olmayan, evli veya bekar olan, 25 ila 65 yaş aralığında, en az ilkokul mezunu, düzenli geliri olan herkes koruyucu aile olmak için başvuru yapabilir. 

Neden Türkiye’de ikamet etme şartı bulunuyor? 

Koruyucu ailelik sistemine dahil olan çocukların durumu sosyal hizmet uzmanı tarafından izlenir, sosyal hizmet uzmanının dönem dönem çocuk ve aileyle görüşmeler yapması, çocuğun eğitimsel ve sosyal hayatını koruyucu ailenin evine yaptığı ziyaretlerle takip etmesi gerekir. Ayrıca çocuğun bir biyolojik ailesi olabilir, çocukla belli aralıklarla görüşme talep edebilir. Biyolojik ailesi ile görüşmek çocuğun en doğal hakkıdır. Kurum tarafından uygun görülmesi halinde görüşmeler koruyucu aile biriminin denetiminde gerçekleştirilir. Ancak gerekli izinler alınması ve kurumun onayının alınması durumunda koruyucu aileler görev veya tatil amacıyla çocukla birlikte seyahat gerçekleştirebilirler. 

Koruyucu aile olmak için nereye başvurabilirim?

E-devlet üzerinden veya ikamet ettiğiniz ildeki Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğünden randevu alarak başvurabilirsiniz (Eşlerin birlikte başvurmaları gerekmektedir). Yetkili makamlar dışında hiçbir kişi veya kuruma başvuru gerçekleştirilemez.

Süreç nasıl ilerler?

Koruyucu ailelik ön başvurusu yapıldıktan sonra şartları sağlayan kişilerle ilk görüşme gerçekleştirilir. Burada eşleştirme süreci başlamadan önce başvuranlar bakım vermek istedikleri çocuğun yaşı, cinsiyeti, özel ihtiyaç sahibi olup olmaması gibi çeşitli konuları süreci yürüten Sosyal Hizmet Uzmanıyla paylaşır. Kurumla ilk görüşme gerçekleştirildikten sonra aileden belli bir süre içerisinde gerekli belgelerin teslim edilmesi istenir, bunlar değerlendirilir, ev ziyaretleri yapılır, referans gösterilen kişiler ile görüşülür. Kısacası o ailenin bir çocuğa koruyucu aile olmaya uygun olup olmadığı her yönüyle araştırılır. 

Koruyucu ailelik statüsü alan aileler eşleşme gerçekleşmeden önce dosya üzerinde edindiği bilgilerle Sosyal Hizmet Uzmanıyla birlikte durumu değerlendirir. Başvurana ve aileye en uyumlu çocuğun özellikleri hakkında yönlendirme yapılır. Değerlendirmenin olumlu olması halinde çocuğun yaşadığı kuruma yapılan düzenli ziyaretlerle adaylar çocukla zaman geçirir. Burada eşleşmenin olumsuz sonuçlanma durumuna karşılık çocuğa tanıştığı kişilerin koruyucu aile adayı olduğu söylenmez. Uyum süreci tamamlandıktan sonra sosyal hizmet uzmanının uygun görmesi durumunda adaylar çocuğa evlerinde kısa süreli bakım sunmaya başlar, Sosyal Hizmet Uzmanı bu süreçte çocukla ailenin arasındaki ilişkiyi, ebeveynlik becerilerini inceler ve destekler. Eşleşmede herhangi bir sorun yoksa koruyucu ailelik sözleşmesi imzalanır, Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğünün de denetimiyle çocuk koruyucu aile ile yaşamaya başlar. 

Kardeş çocukların bir arada olmaları, aynı aileye yerleştirilmesi tercih edilmektedir. Bunun yanı sıra korunma ve bakım altında bulunan özel gereksinimli çocuklar veya yabancı uyruklu çocuklar da koruyucu aile hizmetinden yararlanılmaktadır.

Peki koruyucu ailelik hizmetinin evlat edinme ve gönüllü ailelik modellerinden farkı nedir? 

Gönüllü Aile & Koruyucu Aile

Gönüllü ailelik; kuruluşta korunma ve bakım altında bulunan  çocuklara uygun zaman aralığında kendi ilgi, yetenek ve eğitimleriniz doğrultusunda katkı vermek amacıyla yaptığınız ziyaretlerle kuruluştaki çocukla belli aralıklarda ve düzenli olarak vakit geçirebileceğiniz bir modeldir. Ayrıca isteğiniz doğrultusunda ve uygun görülmesi halinde kurum bakımındaki çocukları resmi tatil ve özel günlerde evinizde misafir edebilirsiniz, ancak sürekli evinizde bakım veremezsiniz. Koruyucu ailelikte ise; koruyucu aile olduğunuz süre boyunca çocuğa sürekli olarak evinizde bakım sunarsınız. Koruyucu ailenin evinde çocuk için uygun bir ortam hazırlaması, ailesi ile sosyal çevresini bu konuda hazırlaması gerekmektedir. 

Evlat Edinme & Koruyucu Aile

Koruyucu aile sistemi evlat edinme için bir basamak değildir, ikisi birbirinden ayrı modellerdir. Her iki modelde de ailelerin seçim kriterleri çocuğun aile yanında hazırlanması olduğundan birbirine benzeyen modeller olup, çocukların hukuki durumları farklılık göstermektedir. 

– Evlat edinme hizmetinde aile, evlat edinme yolu ile hukuksal bir süreci tamamlayarak velayet hakkını alır. Koruyucu aile çocuğun bakım, yetişme ve eğitim sorumluluğunu devlet ile paylaşırken çocuğun velayeti biyolojik ailesinde kalır. 

– Anne ve babaya ait haklar ve yükümlülükler tamamen evlat edinen aileye geçerken koruyucu aileye geçmemektedir. 

– Evlat edinilen çocuk, evlat edinenin miras hakkına sahipken, koruyucu ailelikte çocuğun miras hakkı yoktur. 

-Çocuk evlat edinenin soyadını alır, ayrıca evlat edinen isterse çocuğa yeni bir ad verebilir. Koruyucu ailelikte ise çocuk; biyolojik ailenin verdiği adı ve soyadı taşımaktadır.  Nüfus kaydında çocuğun anne ve baba adı olarak evlat edinen kişilerin adı gözükürken koruyucu ailede biyolojik ailenin bilgileri gözükür. 

-Evlat edinmede çocuk, mahkeme kararı öncesi 1 yıl süre ile geçici bakım sürecinde periyodik olarak izlenmekte ve evlat edinilen çocuğun korunma ihtiyacı olan çocuk statüsü sonlandırılmaktadır. Koruyucu ailelikte ise çocuk hakkında verilen koruma kararı devam etmekte olup çocuğa ilişkin izlemeler periyodik olarak Bakanlık tarafından devam ettirilmektedir.

-Koruyucu ailelere, çocuğun bakım ve yetiştirilme masraflarına karşılık olarak yönetmelik ile belirlenen oranlarda ve kalemlerde aylık ödeme yapılırken, evlat edinen ailelere bir ödeme yapılmamaktadır.

Koruyucu ailelik hizmet modeli ne kadar sürer?

Net bir süre verilemeyeceği gibi genellikle çocukların koruyucu ailelerin yanında reşit olana kadar veya sonrasında da birlikte yaşamaya devam ettikleri yaygın olarak görülmektedir. Koruyucu ailelikte çocuk bir gün biyolojik ailesine döndürülebileceği gibi 18 yaşına kadar veya hiçbir zaman bağını kesmeden koruyucu aileyle yaşamaya devam edebilir. 

Koruyucu aile hizmetinin sonlandırılmasına ve çocuğun biyolojik aile yanına döndürülmesine nasıl karar verilmektedir?

Koruyucu ailenin mevzuatta belirtilen görev ve yükümlülükleri yerine getirmemesi, çocuğun yararlanacağı hizmet modelinin değişmesi veya koruma kararının kaldırılması, koruyucu ailenin herhangi bir nedenle hizmet vermekten vazgeçmesi gibi nedenlerle koruyucu ailelik hizmeti sonlandırılabilir. Söz konusu işlemler; çocuk hakkında uygulanan mahkeme kararları kapsamında çocuğa hizmet veren tüm tarafların (kurum, koruyucu aile, biyolojik aile ve görüşlerini ifade edebilecek yaştaysa çocuğun) görüşleri alınarak koruyucu aile birimince yürütülmektedir. Ayrıca biyolojik aile artık bakım sağlayabileceği gerekçesiyle çocuğu tekrar yanına almak istediğinde gerekli incelemeler yapılarak uygun görülmesi halinde çocuk biyolojik aile yanına döndürülebilir. 

Duygusal bir motivasyonla mı koruyucu aile olmaya karar verdim?

Depremden sonra toplumumuzun aile bakımından yoksun kalmış çocuklara bakım sunmak istemesi elbette çok değerli ancak başvuruların incelenmesi ve değerlendirilmesi oldukça uzun bir süreç. Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüklerinin başvuru sahiplerine ulaşarak koruyucu aileliği  tüm detaylarıyla anlatması ile birlikte, duygusal nedenlerle başvuran pek çok aile “Biz süreci yanlış anlamışız” diyerek başvuruyu geri çekebilir veya “Biz özellikle depremzede çocuk istiyoruz, biyolojik ailesi hayatta olmasın” diyerek sistemin kendilerine göre esnetilmesini talep edebilir. Ancak bu başvurular sistemin iyi işlemesinin önünde engel oluşturabilir. Bu durum depremden sonra duygusal bir motivasyonla koruyucu aileliğe adım atan kişilerin yanı sıra koruyucu aileliği bilen ve uzun süredir araştıran, bir çocuğa ilgi, sevgi ve bakım sunmaya hazır hisseden kişilerle çocukların eşleşmesinin gecikmesine neden olabilir. Dolayısıyla sistemde gereksiz yoğunluk oluşturmamak, sistemi doğru bilerek bu sistemin destekçisi haline gelmek oldukça önemli. 

Çocukların her yaşta ilgiye, sevgiye, desteklenmeye ihtiyacı var ve kuşkusuz bir çocuğa koşulsuz ilgi, sevgi ve bakım sunmak, hayatına dokunmak çok kıymetli. Burada hem aile  çocuğa yoğun zaman ve emek harcayacak hem de çocuk aileye bir değer katacaktır. Ancak ani, duygusal bir motivasyonla başvuru yapmanın sağlıklı bir düşünce olmadığını bilmemiz gerekir. Bunu anlamak için ‘5 ay sonra koruyucu aile olmak isteyecek miyim? Gerçekten hazır mıyım, yoksa duygusal bir motivasyonla mı karar verdim?’ gibi soruları yanıtlayarak başlayabilirsiniz. 

Elbette her ebeveynlikte olduğu gibi koruyucu aileliğin de güçlükleri var. Burada çocuğun geçmişinden getirdiği öyküleri, özellikleri de kabul etmek, zaman harcamak, emek vermek, bir çocuğu hiç tanımadığı, yabancı bir ortama dahil edip uyum sağlamasına yardımcı olmak elbette herkes için çok da kolay olmayan bir süreç. Özellikle koruyucu ailelik ve evlat edinme başvurularını yapmadan önce bir çocuğun sorumluluğunu almaya kendini hazır hisseden, travmatik deneyimlerin çocukların üzerinde yarattığı fiziksel ve psikolojik etkilerin farkında olacak, travmalarının iyileşmesi için ona destek olacak, buna zaman ayırabilecek ve olası süreçleri yürütebilecek bir iyilik haline sahip kişilerin sürece dahil olması gerekiyor. Kuşkusuz bu süreçte sosyal destek almak da yine oldukça önemli. Tüm bu süreçleri gözden geçirdikten sonra mevzuattaki koşulları sağlayan, hoşgörülü, sabırlı, esneklik gösterebilen, sevgisi ile bir çocuğun hayatında fark yaratmak isteyen, ona güvenli ve şefkatli bir ortam sağlayabilen, kurumla işbirliği içinde çocuk yararına hizmet vermeye kendini hazır hisseden herkes koruyucu aileliğe başvurabilir. 

Her çocuğun kendisine değer veren bir aile yanında hayata hazırlanması dileğiyle… 

Son olarak koruyucu ailelik ve evlat edinmenin gündeme girmesi ile birlikte “çocuk almak istiyorum”, “ben de depremzede bir çocuğu sahiplenmek istiyorum”, “evlatlık almak istiyorum”, “yetim//kimsesiz çocuk” gibi ifadelerle sıklıkla karşılaşıyoruz. Peki bu ifadeler yerine hangi ifadeleri kullanmalıyız? Doğru Sözlük’te bu ifadeler yerine hangi ifadeleri önerdiğimizi incelemek için tıklayınız.

Hayat Sende Derneği’nin Doğru Sözlük Projesi ile birlikte yanlış söylemlerle hep birlikte mücadele edelim. Kullandığımız dilin düşüncelerimizi ve duygularımızı etkilediğini, çocukların birer birey olduklarını ve hakları olduğunu unutmayalım.  

Bir sözcük binlerce hayatı değiştirebilir…  

Bu yazı Kübra Nur Ünsal tarafından Hayat Sende Derneği adına hazırlanmıştır. 
 Pozitif sosyal dönüşüm için bağışlarınızla destek olun. Bağış yapmak için tıklayınız.